İçeriğe atla

Galileo konumlandırma sistemi

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Menşei ÜlkeAvrupa Birliği
İşletici(ler)EUSPA, ESA
TürüSivil, ticari
Durumuİlk hizmetler[1][2][3]
Kapsama alanıKüresel
Hassasiyet20 cm (24 Ocak 2023'ten beri halka açık)
Toplam uydu sayısı30 (24 aktif + 6 yedek)
Yörüngedeki uydular23 kullanılabilir, 1 mevcut değil, 4 kullanılamaz (09/2022)[2]
İlk fırlatma2011
Toplam fırlamalar28
Düzen(ler)3x MEO düzlemler
Yörünge yüksekliği23.222 km
Maliyeti€10 milyar[4] (başlangıç topluluğu)

Galileo, Avrupa Birliği tarafından ABD Ordusunun denetimi altındaki GPS (Küresel Konumlama Sistemi) ile Rus GLONASS'a alternatif uydu yönleyici sistemidir. Toplam 30 adet uydunun dünya yörüngesine oturtularak hizmet vermesi düşünülen tasarının ilk uydusu 2005 yılında gönderildi.

Şu an itibariye kullanılmakta olan GPS sistemi ABD Ordusunun emrinde olduğu için ordu, savaş veya hareket gibi durumlarda uydularının yerini değiştirebiliyor veya kullanım dışı bırakabiliyor. Galileo'da ise Avrupa Birliği veya Avrupa Uzay Ajansı (ESA) bu tür bir karar almayacaktır.

Galileo tasarısı 1999 yılında Almanya, Fransa, İtalya ve Birleşik Krallık'tan gelen dört farklı tasarı önerisini değerlendirilmesiyle başlamıştır. 26 Mayıs 2003 tarihinde Avrupa Birliği ve Avrupa Uzay Ajansı tasarıyı resmi olarak üstlenmiştir. Tasarının resmi olarak açıklanan bütçesi 1,1 milyar Eurodur. 2006-2010 yılları arasında uzaya 30 adet uydu gönderilmesi planlanmaktadır. Bu uyduların ilki Giove uydusu 28 Aralık 2005 tarihinde Kazakistan'da bulunan Baykonur Uzay Üssünden fırlatılmıştır. Tasarının ticari işletmelere açılma kararı ve Avrupa Birliği Ülkeleri dışındaki ülkelerin de ortak edilmesi kararını takiben tasarı bitiş tarihi 2 sene önceye alınabilecektir.[5]

Tasarıya göre her biri yaklaşık 675 kg ağırlığında ve boyutları 2.7 m x 1.2 m x 1.1 m olan 30 uydu, üç yörünge hattına ve 23.222 km irtifaya fırlatılacaktır. Tasarıda öngörüldüğü üzere uyduların ömrü 12 yıldan daha fazla olacaktır.

Çalışma esnasında Galileo, Fucino İtalya'da ve Münih yakınlarında Almanya'daki iki yer operasyon merkezini kullanacaktır. 2010 yılının Aralık ayında Brüksel'de AB bakanları Galileo projesinin merkezi olarak Çek Cumhuriyeti Prag için oy kullandı.

21 Ekim 2011 tarihinde dört operasyonel uydudan ilk ikisi sistemi doğrulamak için devreye alındı. Sonraki ikisi "olası Galileo'yu uçtan uca sınamak için"[6] 12 Ekim 2012 tarihinde takiben devreye girdi. Bu Yörünge Doğrulama (IOV - In-Orbit Validation) aşaması tamamlandıktan sonra, ek uydular orta-onlu takım olarak yörünge etrafında İlk Operasyonel Yeteneğine (IOC) ulaşmak için çalıştırılacaktı. Sadece Galileo uydularından yayılan sinyallere dayanarak bir pozisyonun ilk belirlenmesi 12 Mart 2013 tarihinde gerçekleştirildi.[7] 30-uyduluk Galileo sisteminin (27 operasyonel ve üç etkin yedek uydu) tamamlanması için 2019 yılı bekleniyor.[8]

Bir başka özellik olarak, Galileo benzersiz bir küresel arama ve kurtarma (SAR) işlevi sağlayacaktır. Uydular daha sonra kurtarma operasyonu başlatılıp Kurtarma Eşgüdüm Merkezi, kullanıcının vericiden röle tehlike sinyallerini alacak şekilde bir transponder ile donatılmış olacaktır. Aynı zamanda, sistem durumları tespit edilmiş ve yardımcı olarak yolda olduğunu bildiren, kullanıcılara bir sinyal verecektir. Bu son özellik, yeni ve mevcut GPS ve kullanıcıya geri bildirim vermeyen GLONASS konumlandırma sistemleri ile karşılaştırıldığında büyük bir yükseltme olarak kabul edilir.[9] Şubat 2014 yılında deneyleri Galileo'nun bulduğu arama ve kurtarma işlevi için, mevcut Uluslararası Cospas-Sarsat Programının (International Cospas-Sarsat Programme) bir parçası olarak etkinliği simüle edilmiş tehlikeli yerlerde %77, 2 km içinde kesin olarak belirlemiş olabilir; ve 5 km içinde % 95 bulunmuştur.[10]

Tarihi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana amaçları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Dünya[not 1]'nın üzerinde Jeostatik yer yörüngesi[not 2], GPS, GLONASS, Galileo ve Compass sistemleri; Uluslararası Uzay İstasyonu, Hubble Uzay Teleskobu ve Iridium uydu iletişim sistemi yörüngelerinin karşılaştırması (SVG dosyası için, tıklayın. Fareyle bir yörüngeyi veya etiketini vurgulamak için üzerinde gezinerek; yazısını belirginleştirebilirsiniz.)

1999 yılında, Galileo için (Almanya, Fransa, İtalya ve Birleşik Krallık) farklı kavramlar karşılaştırılmış ve her dört ülkeden gelen mühendisler ortak bir ekip olmuştur. Galileo programının ilk aşaması, Avrupa Birliği ve Avrupa Uzay Ajansı tarafından 26 Mayıs 2003 tarihinde resmen üzerinde anlaşılan bir konu olmuştur.

Galileo Sistemi ile:

  • Şu anki GPS sisteminden daha keskin konumlama bilgisine ulaşılacak,
  • İskandinavya ülkeleri gibi dünyanın kuzey bölgelerinde de yönlenim sağlanacak,
  • Uydular savaş zamanında dahi açık kalacaktır.

Sistem, Amerika Birleşik Devletleri (GPS), Rusya (GLONASS) ve Çin (Beidou-1/2, COMPASS) sistemlerinin daha askeri odaklı özelliklerinin aksine, sivil kullanım için öncelikle tasarlanmıştır. ABD sinyal gücünü veya GPS hassasiyetini sınırlama ya da ABD ve müttefiklerinin sadece silahlı kuvvetler boyutunda çatışma zamanı kullanmanın mümkün olacağı GPS erişimini tamamen kamudan engelleme hakkını saklı tutar. Avrupa sistemi sadece aşırı durumlarda askeri amaçlar için kapatılmaya tabi olacaktır. Sivil ve askerî kullanıcılarda tam hassasiyeti mevcut olacaktır.

2000 yılına kadar ABD dış askerî kullanıcılara GPS sinyalinin hassasiyetini kasıtlı bir zamanlama nabız bozulma süreci ile sınırlandırmamıştı, seçici kullanılabilirlik olarak bilinen durum kaldırılmış ve GPS uydularında bir yetenek daha sonra devreye alınmıştır.

Ödenti

[değiştir | kaynağı değiştir]

Birçok iddia proje için "yıllık başına" satışa yansıtılmış grafikleri öngörülen her yıl satışların önceki tüm yıllar dahil "birikimli" çıktılar olarak 2001 yılı Kasım ayında maruz bırakılmışlardır, Avrupa Komisyonu, projenin bir sonraki aşamaya geçişinde biraz ödenek zorluklarıyla karşılaştı. Satış tahminlerinin üstünde bu milyar avroluk büyüyen hata payı ile yerine getirilmiş, önceden yatırımcılar ve karar vericilere öneri edilmiş yatırımın getirisi olacağının olası olduğu yerde Komisyon genel bir farkındalık oluşturarak sonuçlandı.[5]

Ayrıca, 11 Eylül 2001'deki saldırıların ardından Amerika Birleşik Devletleri Hükûmeti askerî operasyon zamanlarında uydu konumlandırmayı kapatmaya yönelik, ABD'nin yeteneğinin sona ereceğini savunarak, Avrupa Birliği ile karşılıklı anlaşmaya vardı. 17 Ocak 2002 tarihinde proje için bir sözcü, ABD baskısı ve ekonomik zorluklar sonucu, "Galileo neredeyse öldü." diye belirtti.[11]

Birkaç ay sonra, ancak, durumu dramatik bir şekilde değişti. Avrupa Birliği üye devletleri, ABD'nin kolayca siyasi çatışma zamanlarında kapatmak istemesini gerekçe olarak kabul ederek bir uydu tabanlı konumlama ve zamanlama sistemi altyapısına sahip olmanın önemli olduğuna karar verdi.[12]

Avrupa Birliği ve Avrupa Uzay Ajansı (26 Mayıs 2003 tarihinde tamamlanmıştır), 2003 yılında inceleme bekleyen projeyi finanse etmek için Mart 2002'de bir anlaşmaya vardı. 2005 yılında sona eren dönemde başlangıç maliyeti 1.1 milyar € olarak tahmin edilmektedir. Gerekli uydu (planlanan sayısı 30 olan) sisteminin ilk aşaması 2011 ve 2014 yılları arasında başlatılacak ve 2019'dan itibaren sivil kullanıma açık olacaktır. Toplam maliyet, 2006 ve 2007 yılında Dünya'da yapılmış altyapı yatırımları dahil olmak üzere 3 milyar € olarak tahmin edilmektedir. Taslaklanan uygulama maliyetinin en az üçte ikisi AB ve ESA'dan arta kalan ödeneğin bölünmesi ile yatırım için özel şirket ve yatırımcılar için olmuştur. Temel Açık Hizmet, kullanılabilir bir şifreli yüksek bant genişliğinde geliştirilmiş hassas Ticari Hizmeti ile, bir Galileo uyumlu sinyal alıcısı ile herkes tarafından ücretsiz olarak kullanılabilir olacaktı ancak Şubat 2018'de yüksek doğruluk hizmetinin (high accuracy service - HAS) (E6 frekansında Kesin Nokta Konumlandırma verileri sağlar), kimlik doğrulama hizmetinin ticari kalmasıyla birlikte ücretsiz olarak sunulmasına karar verildi.[13] 2011 yılı başında projenin maliyetleri başlangıç tahminlerinin % 50 üzerinde çıkmıştı.[14]

GPS GLONASS Galileo
Uyduların sayısı dak. 24 + 3 24 27 + 3
Yörünge süresi 11 saat 58 dakika 11 saat 15 dakika 14 saat 22 dakika
Yükseklik 20200 km 19100 km 23616 km
En yüksek coğrafi genişlik 55° 60° 60°
Yörünge sayısı 6 3 3
Uydulara ilişkin yörüngeler 4 8 10
Eğim açısı 55° 120° 120°
Yörüngeler arasındaki uzaklık 60° 120° 120°
frekans L1: 1575,42 Hertz
L2: 1227,60 MHz
L5: 1176,45 MHz (çağcıllaşma)		 Bağlı olarak uydu
1246-1257 MHz
1602-1616 MHz
 3 frekans
Kiplenim CDMA FDMA CDMA
Jeodezi koordinat sistemi WGS84 PZ90.02 GTRF
Eşzamanlı referans hızı GPS Zamanı = Uluslararası TAI - 19 saniye Eşgüdümlü Evrensel Zaman + 3 saat Uluslararası TAI

Amerika Birleşik Devletleri ile işbirliği

[değiştir | kaynağı değiştir]

Haziran 2004'te, ABD ile imzalanan anlaşma, Avrupa Birliği'nin GPS ve Galileo'nun hem birlikteliği hem de sistemlerinin geleceğinde kombine kullanımına izin vermek için BOC (1,1) (Binary offset carrier 1.1) olarak bilinen bir modülasyona geçmek için anlaştılar.

Avrupa Birliği ile "müttefik ve ABD ulusal güvenlik yeteneklerinin korunmasıyla ilgili karşılıklı endişeleri" gidermek için anlaştılar.[15]

İlk deneylerde kullanılan uydular: GIOVE-A ve GIOVE-B

[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk deney amaçlı uydu, GIOVE-A, 2005 yılında başlatıldı ve ikinci bir deney uydusu, GIOVE-B, 2008 yılında onu izledi. Bu Yörünge Doğrulama (IOV - In-Orbit Validation) aşaması tamamlandıktan sonra, ek uydular başlatılacaktı. 30 Kasım 2007 tarihinde ilgili 27 AB ulaştırma bakanı, 2013 yılında faaliyete girecek bir anlaşmaya vardı,[16] ama daha sonra basın bültenleri ile 2014'e ertelendiği duyuruldu.[17]

Tekrar ödenek, yönetişim sorunları

[değiştir | kaynağı değiştir]

2006 yılı ortalarında kamu/özel ortaklığı dağıldı ve Avrupa Komisyonu Galileo programını kamulaştırma kararı aldı.[18]

2007'nin başlarında, AB sistemi ve proje için ödeme konusunda kararı henüz vardı, ama daha fazla kamu fonlarının yetersizliğinin "derin kriz"e yol açtığı söyleniyordu.[19] Alman Ulaştırma Bakanı Wolfgang Tiefensee yalnızca bir deneme ortamı uydusunun başarıyla başlatıldığını açıkladı.

Avrupa Birliği araştırma ve geliştirme projelerinin finansman açığını aşmak için bazılarını boşa çıkarabilir.

Uluslararası tutulumu

[değiştir | kaynağı değiştir]

2003 Eylül ayında, Çin Galileo projesine katıldı. Çin sonraki yıllarda projeye 230 milyon € (302 milyon ABD Doları, 155 milyon Sterlin, 2.34 milyar Yuan) katkı sağlayacaktı.[20]

Temmuz 2004'te, İsrail Galileo projesine ortak olmak için Avrupa Birliği ile bir anlaşma imzaladı.[21]

Bir basın açıklamasında belirtildiği gibi 3 Haziran 2005 tarihinde Avrupa Birliği ve Ukrayna, projeye katılmak için Ukrayna için bir anlaşma imzaladı.[22]

Kasım 2005 itibarıyla, Fas ayrıca programa katıldı. 12 Ocak 2006 tarihinde, Güney Kore programa katıldı.

2006 yılının Kasım ayında, Çin Galileo yerine bağımsız olarak Beidou uydu konumlandırma sistemini geliştirme kararı aldı.[23]

Hindistan, Eylül 2005'te, EGNOS çerçevesinde bölgesel katılımı artırmak amacıyla tasarı ortağı olmuştur.

Arjantin, Avustralya, Brezilya, Japonya, Kanada, Malezya, Meksika, Norveç, Pakistan, Rusya ve Şili'nin de tasarıya ortak olacağına dair söylentiler vardır.

Hizmetler

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Açık hizmet: Belirli yanılma payı içerisinde Galileo Alıcısı bulunan tüm kullanıcılar ücretsiz olarak sistemden faydalanabileceklerdir.
  • Ticari Hizmet: Yanılma payı 10 cm'den daha küçük olarak işleyen hizmet, 3. taraf hizmet sağlayıcıları için ücretli olarak verilecektir.
  • Kamusal ve Güvenlik Hizmeti: Kamu programları, güvenlik ve arama-kurtarma çalışmaları için, yanılma payı düşük olan sistem, ücretsiz olarak verilecektir.

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Yörünge süreleri ve hızları; 4π²R³ = T²GM ve V²R = GM, burada R = yörünge yarıçapı metre olarak, T = saniyede yörünge dönemi, V = yörünge hızı m/s olarak, G = yerçekimi sabiti ≈ 6.673×10−11 Nm²/kg², M = Yeryüzü kütlesi ≈ 5.98×1024 kg. verileri kullanılarak hesaplanmıştır.
  2. ^ Yaklaşık olarak yörünge; Ay Dünya'ya en yakın konumda iken (363.104 km ÷ 42.164 km) 8.6 kez, en uzak (405.696 km ÷ 42.164 km) konumda iken 9.6 kez.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Galileo begins serving the globe" (Basın açıklaması). Avrupa Uzay Ajansı. 15 Aralık 2016. 2 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2016. 
  2. ^ a b "Constellation Information | European GNSS Service Centre". www.gsc-europa.eu. 31 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2020. 
  3. ^ "NAGUs (Notice Advisory to Galileo Users) | European GNSS Service Centre". www.gsc-europa.eu. 20 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2020. 
  4. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; BREXIT isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  5. ^ a b Van Der Jagt, Culver "Galileo: The Declaration of European Independence" a presentation at the Royal Institute of Navigation 7 Kasım 2001
  6. ^ "Galileo: Europe's version of GPS reaches key phase" (İngilizce). BBC. 12 Ekim 2012. 13 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2012. 
  7. ^ "First position determined with Galileo" (PDF). Ec.europa.eu. 5 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Ocak 2014. 
  8. ^ "Launch of first 2 operational Galileo IOV Satellites" (İngilizce). Ec.europa.eu. 21 Ekim 2011. 30 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2011. 
  9. ^ "Why Europe needs Galileo" (İngilizce). ESA. 12 Nisan 2010. 26 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2014. 
  10. ^ "Space Daily". 8 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2014. 
  11. ^ Ian Sample Europe and US clash on satellite system 26 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Guardian.co.uk. 8 Aralık 2003. Erişim tarihi 29 Ekim 2011.
  12. ^ Johnson, Chalmers (2008). Nemesis: The Last Days of the American Republic. Holt. ss. 235. ISBN 0-8050-8728-1. 
  13. ^ Fernandez-Hernandez, I.; Vecchione, G.; Díaz-Pulido, F.; Jeannot, M.; Valentaite, G.; Blasi, R.; Reyes, J.; Simón, J. (October 2018). Galileo High Accuracy: A Programme and Policy Perspective. 69th International Astronautical Congress. Bremen, Germany – ResearchGate vasıtasıyla. 
  14. ^ Taverna, Michael A. (1 Şubat 2011). "Completing Galileo To Cost $2.5 Billion". Aviation Weekly. [ölü/kırık bağlantı]
  15. ^ Christine Johnson U.S., EU to Sign Landmark GPS-Galileo Agreement 21 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. dublin.usembassy.gov. U.S.-EU Summit: County Clare 25–26 June 2004
  16. ^ "'Unanimous backing' for Galileo" (İngilizce). BBC. 30 Kasım 2007. 2 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2010. 
  17. ^ "Commission awards major contracts to make Galileo operational early 2014" (İngilizce). 7 Ocak 2010. Erişim tarihi: 19 Nisan 2010. 
  18. ^ http://www.insidegnss.com/node/1426 12 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Inside GNSS
  19. ^ EU: Galileo project in deep 'crisis'. CNN. 8 Mayıs 2007
  20. ^ China joins EU's satellite network 7 Ocak 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. – BBC, 19 Eylül 2003.
  21. ^ Israel joins Galileo. The Israel Entity MATIMOP, on the way to becoming a Member of the Galileo Joint Undertaking. eu-del.org.il. 18 Mayıs 2005.
  22. ^ Press release 23 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Europa.eu (3 Haziran 2005). Erişim 29 Ekim 2011.
  23. ^ Marks, Paul. "China's satellite navigation plans threaten Galileo". NewScientist.com. 26 Ocak 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2006. 

+

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Galileo_konumlandırma_sistemi&oldid=34198616" sayfasından alınmıştır